Herpetologia

Pellem mutare videor quasi anguis.

Taedium

Alteri displicebant; at hi, anno peracto, foetent.

Crudus aut coctus

Quis non pedulia lauit sua?  Sed haud tot lauerunt laterem.  Nos certe lauimus, cum veteres aedes instauraturi, quas parvo emeramus, vetustiores partes diruentes lateres singillatim seponebamus accurate detersos.

Horum memineram nuper, cum de frustra terendo tempore mentionem faceret pagina amica: nam ita est a romanis dictum, i.e. laterem lavare, tritum inane tempus.

Quoties animo laterem evocamus, opus nisi fallor latericium in mentem venit, murus quidem lateribus coctis aedificatus vel eadem arte quid simile factum.  Sed non omnis later coctus: sunt etiam crudi lateres, quos hispani adobes vocamus arabico vocabulo.  Sicut verbum ’later’ nobis ’laterem coctum’ in primis significat, nonne proverbium illud (’laterem lavare’) satis demonstrat ’laterem’ in primis ’laterem crudum’ priscis romanis sibi velle?

Potuimus enim lateres lavare coctos; lateres autem lavare crudos, vere ’laterem lavare’ fuisset.

Humilis beatitudo

Denuo, stans uno pede, alium valeo peduli tegere.  Quod genu tres menses prohibuerat, mihi nunc non mediocri est gaudio.

Nivibus senex

Videbis altam, Liciniane, Bilbilin,
   equis et armis nobilem,
senemque Caium nivibus, et fractis sacrum
   Vadaveronem montibus,
et delicati dulce Boterdi nemus,
   Pomona quod felix amat.
Tepidi natabis lene Congedi vadum
   mollesque Nympharum lacus,
quibus remissum corpus adstringes brevi
   Salone, qui ferrum gelat.

Scrupus

Ore venusto, fluenti, diserto nos persuadent commoda propria, aliena balbutiunt.

Abecedarium

In musaeo Tutelanae cathedralis hoc est fragmen testaceum ubi quidam excripsit seriem litterarum: has discere denuo necesse est mihi scribere obliviscenti.

Tabula Novaliensis

Nuper inventa est circa oppidum Novalia (vel Novallas vernaculo vocabulo) haec tabula aenea, portio re vera aeneae tabulae (aliquis enim resecans usus olim est ea), de qua primus nuntius publice fiebat aestate proxima.  Hoc anno inventam dicunt alii, alii tribus annis: ridicule hae res tam clandestino plerumque fiunt.  Sed amicus Caesaraugustanae universitatis hoc ad me photogramma mittit quod nunc lectori offero.

Ecce quod in hac tabula primo conatu legam: QUENDI.ANDO.BEDAM.DV.CASCA / CAS.TERGAS.DOIBIM.ODAS.PVB(L)I / S.IIS.DUNDOM.LITANOM.PVB(L)IC / AS(II) (E)CQUE.S.VAMVS.LITANAM / M.AVDINTVM.ODAS.PVBLICVS / (B)EDAS.MEDOM.CONTREBAC / SCABINI SAM.BEDA. / DERNV / TAMCA / PVB

Nihil intelligo.  Etiam nihil intelligere videntur qui de tabula publice sunt loquuti: decreverunt hi sermonem esse praeromanum, quod nominant, id est celtiberum vel quid simile.  Agnosci possunt nonnulla vocabula, sicut 'Casca...', initium fortasse 'Cascanti'; vel 'litanom', forsan genetivus pluralis (videas infra 'litanam') sicut 'audintum'; imprimis 'Contrebac-' (non longe abest Contrebia Leucade, vulgo Inestrillas).  Brevi, prorsus nihil.

Maxime novum illud est, quod ad litteram S addita est (haud satis hoc photogrammate videtur) virgula inferiore in parte, primus (aiunt) conatus aptandi abecedarii romani ad sonum vernaculum.  Non mihi liquet num novitas sit toto latino orbe an in hac tantum regione quam nunc Aragoniam vocamus.

Num sermo celtiberus aliquando intellegetur?  Ecce gradulus.

Matrimonium

Hispanum tribunal quod vocatur Constitutionale decrevit hodie (decrevit tandem, aliquot annis morae) legitimum esse matrimonium dictum homosexuale sive domos amore institutas viri ad virum vel feminae ad feminam.  De quo ego laetor et gaudeo pro amicis amicabusque quibus decretum securitatem affert, tollit haesitationes cordis mentisque discordias.

Theatrum

Natura locorum omnibus se coloribus ostenditur imbre peracto, triumphante sole.  Telluris faciem contemplor, torrentibus trajectam, passim viridantibus agris quasi non medius esset autumnus, sed ver primum ingrederetur.  Populetum autem luteis jam foliis splendet.  Formam naturae augustam infitiare quis posset?  Haec omnia pulcherrima sunt.

Quid ergo?  Cur tam mutae res universae?  Memini cum essem puer his ardere spectaculis, uno videri pulmone cum natura spirare.  Nunc contra, rugas mundi aspiciendo, valles ruinasque montis, alterum senem videor aspicere, vel ne senem quidem, sed temporis ipsius vetustatem, multis laboribus deficientis et lassi.  Ita in fabellis puerilibus personae quaedam sua quisque membra deformia labore monstrabant, sartor dentem videlicet tritum ob filum secandum, vel pollicem anus obtusum lanam ducendo.  Vento et aquis regio efficta est, velut homo aetate et laboribus.  Foras aspicere non assequor.

Die fugiente tinctae sunt nubes igneo solis fulgore.  Crepusculis horum anni temporum nihil formosius, nihil tristius.

Lente surgo, nam ad cenam exspector.  Sed nihil propero, nihil curo.  Deessem, credo, si possem sine dedecore vel nemine laeso.  Quae inertia!  Puero, puto, natura, viro res publica, sibi spectaculo senex.

Nostalgia

Nuper per rete librum quaerebam quo primum humanae huic passioni sit inditum nostalgiae nomen (ceterum, iter monstraverat bonum alius liber, hic papyraceus, egregius ille Dizionario etimologico Manlii Michaelisque Cortelazzo).  Atque inveni, o mirabile saeculum!

Non modo inveni, sed etiam per rete postulavi, et missa ad me fuit Dissertatio curioso-medica de Nostalgia, vulgo Heimwehe oder Heimsehnsucht, thesis Johannis Hoferi ’alsati-mylhusini’ medici, Basileae lecta anno 1688 (in libri fronte M DC LXX VIII legitur, sed erratum videtur aestimari).

Quod malum fuit, liber postulatus (eorum ’ex petitione impressorum’) tam pessime impressus erat, domum ingressus, ut vix in charta legeretur.  Ea de causa aliquod tempus trivi transcribendo.  Ita placet mihi offere lectoribus partem laboris eius.  Hoc enim scribit Johannis Hoferus, post captam lectorum benivolentiam breviterque descriptum morbum:

"Negotium itaque hoc ut decenti animo aggrediar, nomen ipsum ante omnia sese considerandum offert, quod equidem Helvetii vernacula lingua affectui dudum imposuerunt, ex dolore missae dulcedinis patriae desumptum, dum appellarunt das Heimweh; quasi doleant hoc morbo decumbentes, non nisi, quia aura patriae jucunda destituuntur, aut se ea nunquam amplius usuros sibi imaginantur.  Hinc et cum Helvetii in Galliis affectu hoc saepe prehendantur, apud eandem quoque nationem appellari meruit la maladie du pais.  Caruit autem hucusque peculiari nomine in Medicina, quod a nullo, quantum equidem novi, medico hactenus vel probe observatus vel studiose expositus sit; adeo ut de eodem primus ego prolixius dicturus, primus simul nomen indere necesse habuerim, quale quid ante me quoque fecisse novi omnes quibus res quaedam nova exponenda incubuit."

"Neque vero de nomine deliberanti convenientius occurrit, remque explicandam praecisius designans, quam nostalgias vocabulum, origine graecum, et quidem duabus ex vocibus compositum, quorum alterum νόστος ’reditum in patriam’, alterum ἄλγος ’dolorem’ aut ’tristitiam’ significat: ut adeo ex vi vocis νοσταλγία designare possit tristem animum ex reditus in patriam ardenti desiderio oriundum."

"Si cuivis magis arrideat νοστομανίας aut φιλοπατριδομανίας appellatio, perturbatum animum ob impeditum in patriam a qualicumque causa reditum denotans, per me omnino licebit."

His verbis enim natum, nobisque datum est verbum ’nostalgia’.  Sequitur dissertatio confusa de morbo qui, apud Hoferum, "est symptoma imaginationis laesae, a spiritibus animalibus unicas fere vias motu suo per albos striatorum cerebri corporum tractus, centrique ovalis tubulos repetentibus, hincque unicam potissimum eamque perpetuam repetendae patriae ideam in anima excitans oriundum..." cetera.

Proxima thesis pars ’exempla et historias’ offert:

"Nuper ex viro fide dignissimo percepi, in Basiliensi hac civitate olim studiorum causa degisse juvenem egregiae indolis Bernatem, qui per aliquantillum tempus tristem se praebens, tandem in morbum incidit, continua sed non adeo ardente febre stipatum, anxietates cordis sese miscuisse, indiesque pejora symptomata advenisse, e quibus domestici imminentem brevi mortem suspicantes publicas jam pro eo preces fundere curaverint; tandem vero pharmacopoeum advenisse, ex praescripto medici clysma infusurum, eumque, quamprimum aegri statum, dicta factaque cognoverat, consuluisse ut lectica statim conducenda aeger, quantumcunque imbecilis et moribundus videatur, in patriam remitteretur, morbum non esse alium, quam nostalgiam, quae nullum admittat remedium, praeter reditum in patriam.  Quo audito consilio, observataque simul eidem obediendi promptitudine in domesticis, aeger iam semimortuus spiritum liberius ducere, ad quaesita commodius respondere, animique majorem tranquillitatem ostendere coepit.  Vix autem milliaribus aliquot ab urbe nostra fuit, cum symptomata jam omnia tantum penitus non remitterent, remiserunt certe in totum, integraeque sanitati restitutus fuit antequam Bernam ingressus esset."

Indicat Hoferus nostalgiam imprimis afficere juvenes atque adulescentes, "sed eos praeprimis qui domi sibimet vivere tenebantur, omni in publicum prodeundi aut honesta etiam sodalitia frequentandi libertate destituti.  Hoc enim educationis more fit, ut liberi bene alias nati, probeque habiti, sed nullo hominum consortio assueti, cum ad exteras nationes emittuntur, peregrinis moribus, ac vivendi rationibus adsuescere, maternique lactis oblivisci nesciant, timidi praeterea existant, atque unice dulci patriae memoria delectentur, donec tandem peregrinae aurae, taedio capti, vel diversis incommodis afflicti, noctu diuque reditum in patriam meditentur..."  Quod dictum videtur de quibusdam viculi mei adulescentulis...

Finem tandem faciam (addita hac brevi atque freudiana sententia Hoferi:  "Non secus atque observamus in somno frequenter suggeri ideas rerum, quae vigilantibus obvenerunt, impressionemque profundiorem fecerunt") hoc prognostico judicio:

"Ex dictis facile est colligere, qualisnam in hoc affectu prognosis sit instituenda.  Sanabile malum est, si remedium debitum adhiberi potest; insanabile, et lethale, vel saltem maxime periculosum, ubi media desunt quibus aegri desiderio satisfieri licet."

In Lunae molis aquariis

Dies horribilis: martis die quoque sex continuas horas mane laborandum est mihi, sed hoc supplicium vesperi addebatur: primum celebrabatur 'consilium scholare' (quod vocant): amoenissima --je plaisante!-- diversorum hominum contio in qua de rebus mille colloquium fit vanum, inane, inutile!  Tres horae ἐς κόρακας conjectae!

O, utilitas, stultum verbum, quid me persequeris?

Hodie non sum homo justus nec prudens, defessus modo atque iratus.

Sed exspecta, malum edam.  Hoc certe mitior fiam...

---

His numeris fidere videntur qui notitias Lunae publice praebent...

Turris Obano

Luna, pulcher orbis argenteus.

Hispanico sermoni est quoque vox ’luna’, quae idem significat.  Lunam hispani eodem vocabulo appellamus atque romani appellabant duobus ante milibus annorum.

Lunae fuit comitatus quisquam Castellae; alter fuit comitatus Lunae aragonensis.  Neutrum puto mansisse.  Luna est nomen familiae nobilis in Aragonia (cuius vir maxime notus est, nisi fallor, Benedictus papa XIII, seu antipapa saeculi quinti et decimi: eius cognati non pauci jacent proximi, in monasterio Verolae, sub armis in quibus cornua videntur lunae).

Heri diem mihi destinavi.  Aerem cupiebam liberum, et solitudines ambulare, quod genu debile hos menses impediebat.

Casus in Lunam me duxit.  Luna est quoque vicus parvus, terris circunductus cerealibus, in regione Quinque Villarum.  Hic non eram, quot annis jam?  Quadraginta!

Quam splendidus dies!  Molas praeterii aquarias in quarum janua hic ostentabatur annus: 1496.

Ad turrem Obano perveni: stat.  Sed parietum fissurae nescio an implere sinant mille annos.

Laetus fui toto die.  Liber nullus comitatus est me.  (Gestabile tantum quo, erubesco dicens, whatsappeare nuper didici.)

Dosim habui aeris liberi.  Nunc genu dolet.

Karski

Librum claudo quem Johannis Karski ediderat Novoeboraci exeunti anno 1943, c.t. Historia polonae rei publicae clandestinae.  Pristinum Karski nomen fuit Kozielewski, Lodziae nati 1914.  Polonia ab germanis et russis denuo scissa mense septembri 1939, Kozielewski miles meruit in exercitu qui secreto contra invasores bellum difficile gerebat, falso nomine Witold Kucharski, deinde Johannis Karski.  A Gestapo captus cruciatusque, clandestini exercitus legatus Polonia bis evasit ut notitiam afferret ad summos magistratus polonos Andegavi primo degentes Francogalliae, deinde Londini, post Lutetiam captam mense junio 1940.

Hoc praecipue attulit Karski famam, quod inter notitias e Polonia allatas prima narratio fuit castrorum hominum colligendorum et interimendorum quos illi germanorum ductores subhomines aestimabant.  Ut narratio verior fieret, antequam anglicum faceret iter Karski introductus est (personatus custodis) in castrum quoddam, ubi testes vidit vehes repleri judaeorum ad mortem destinatas; quod videre nunquam voluisset, sed visum passim diffundere potuit.

Opus pulchrum, liber qui celeriter perlegas, tam agilis et amoenus est cursus narrationis.  Nisi quod illos annos, duros, plumbeos, amoenos facere nihil potest.

Si bene aestimas, nunc nobis non tam male est.

Iterum de errando (discitur)

Resistimus adhuc, post primos, et aliquanto anhelos, scholasticos dies!  Conabor haec non diu interrumpi.

Memineram nunc de errore anni praeteriti, stulto certe (omnes errores stulti nobis visi sunt postquam agnovimus) at ob optimum consilium.

Grex erat minusculus: quinque tantum discipuli.  Non autem exquisitissimi: timebam ut omnia penitus intellegerent.  De dativo possessivo hoc decrevi: a sententiis simplicissimis incipiamus, quibus alte in animos impressis, ad maiora atque implicatiora poterimus audere.  Sint ergo initio in ore duo tantum dativi: mihi, tibi.  Intelligant omnes primo eandem esse vim sententiae ’est mihi liber’ atque ’habeo librum’.  Facile, nonne?

Ita coepimus talia dicere (fuit, nisi fallor, ineunte novembri): ’Est mihi liber’, ’Nonne hoc est tibi pulpitum?’, ’Unus tantum frater est mihi’... cetera.

Aliquot post hebdomades, cum jam in eorum animos inustum satis illud sententiarum genus ratus fui (nova interim accedebant sermoni: praeteritum imperfectum, quaestio quo?, cetera), sententiam possessivam ad ceteros dativos adhibendam putavi, nobis, vobis, puero, puellis...  Tunc has sententias discipuli mei profundebant:

’Nobis est mihi bonus magister’, ’Urbi est tibi flumen parvum’, ’Quot sunt mihi anni Alexandro?’

O di immortales!  ’Mihi’ atque ’tibi’ intus et in cute!  Duo discipuli illa ’mihi’ ’tibi’que de sententiis possessivis non amovebant exeunte etiam curriculo scholari...

Erravi certe; ceterum non fuit grex maxime egregius...

Delphica tridentina

Mense augusto praeterito aliquot horas dedi veteris quaerendis pelliculis photographicis...  Meministisne?  Non ita multis ante annis volumina pelliculae photographicae emenda erant nobis, quae volumina, in machinam primum ingesta imaginibus captandis, deinde in officina propria vel aliena ante ’revelanda’ erant quam imagines in chartam transferrentur...  Tum demum videbamus bonine essent exitus nobis necne...  Illo tempore ex itinere reversi sexaginta vel octoginta photogrammata afferebamus; nunc captis sexcentis redis, peioribus jam deletis, omnibus visis et, o miraculum, quae per hoc rete statim possis communicare omnibus amicis urbique orbique cuncto!

Hac igitur aestate veteras pelliculas exquisivi, ad photogrammata nonnulla in modum digitalem transferenda.  Maxima eorum pars homines erant in photogrammate; e minima parte hoc nunc vobis offero, cum multum mihi placeat jocus hic episcopi Bernardi Clesii.

Ploranda lectio

Librum tandem claudo, quietis, indutiarum cupidus.  Sunt lectiones quibus major dolorum quam gaudii proventus fit.  Paul Preston, El holocausto español.  Cur comparavi?  Nescio, nam nihil radicitus novi exspectabam.  Sed operae pretium est, nam inventa ac vestigata novissimorum annorum colligit.  Nihilominus eum perlegere pejus est quam genuinos ad vivum evelli: abyssum percurrere stultitiae et crudelitatis illorum praetorianorum qui bellicam taedam accederunt, ceterorumque omnium qui cibum igni paraverant attuleruntque.

Hispanum gerere nomen denique pudet, vel puduisset, nisi omnes pariter heredes essemus facinorum cunctorum prioris aevi.  Nos, nosmet, et vitam libertati sacrificavimus, et navigia nos ad Americam gubernavimus servorum plena.

Sed vae nobis, quam atrox bellum!

Morate

Siccitas Baccho favet.  Jam quarto mense ne guttam quidem pluit, sed vinea domi autumno quoque vegetior, uvae dulcissimae sunt, maturae jam sunt idibus septembribus: mense prius quam ceteris annis.  Id plane scio, nam jus duobus expressum racemis jam bibi.  Haec uva nostra regione ’morate’ vocatur.

De declinanti latinitate... et graecitate

Nuperrime per radiophonium auvidi.  Loquitur philosophus publicus (fuit, puto, saturni die proximo):  --’Nostalgia’ e Graeco provenit sermone, id est, ex ’nostos’, qui significat ’reditus’, et ex ’algios’ [sic] quod sibi vult ’morbus’ [sic]; nostalgia enim est ’morbus impotentis domum redeundi’.

Herniose!  Propina tibi analgesicum et sanabis.

Etiam de erroribus

Relego quod nudius quartus scripsi.  Paucos errores dixi, in votis erat dicere ’errores dignos qui publice referantur’.  Nam ea menda in quae pueri quotidie incidant, in quae nosmet ipsi minus forsan quotidie incidamus, quid nostra refert depromere?  Quis non millies audiit ’passerum’ pro ’passerem’, ’secavi’ pro ’secui’, vel ’multibus’ pro ’multis’?

Quinque sexve abhinc annis gregem latine per rete scribentium intravi: quisquis ibi scriberet, ex parte qualibet totius orbis, pangere solebat aliquot lineas, cursim persaepe.  Menda scilicet fiebant nonnulla.  Mendorum regulam quandam tum visus sum perspicere; anglici exempli gratia corrumpebant paucorum genera verborum, sed prave aliquando subjunctivo modo utebantur, vel potius uti omittebant; hispanici autem genus certorum tantum verborum corrumpere solebamus, sicut grex vel paries quorum genus nostro sermone immutatum est (verbo enim rete adjectivum femininum non semel nosmet conjunximus, nescio an semper emendarimus).  Sermoni cuique sui sunt soloecismi latini.

---

Hoc resumo triduo post.  Circunloquiis omissis ad errorem meum recta pergo qui hanc notulam suscitaverat.

Cum jam penitus certus essem atque paratus vivum coram discipulis sermonem adhibere (ita scilicet errorem correcturus priorem in docendo), in novum incido.  Nam latine de re qualibet conabar dicere, praeter de latino ipso.  Cum de sermone opportunum ducebam aliquid notare vel declinationis vel syntaxis, tunc hispanica usus latinam deponebam linguam.  Sic difficilius imprimis erat de iis rebus colloqui quae frequentissimae se magistris et discipulis offerunt.

Cur tam stulte agebam, vel potius cur tam diu de stulte agendo caecus fui?

De hoc persaepe cogitavi.  Primum, certe, habitu haeres.  Magnae molis est mores mutare, mihi saltem dificillimum fuit vias relinquere notissimas, atque hodie etiam eas libenter percurro cum requiescere necesse est.  Consuetudo difficile mutatur.

Deinde, parum grammaticos legeram, et vocabula plerumque ignorabam ad analysin morphologicam adhibenda (et adhuc magna ex parte ignoro).  Quod facile refugi obstaculum verbis utendo novis vel, non sine quadam impudentia, Graecis quibus etiam nunc utimur: quod nuper in ’analysi morphologica’ feci.

Sed hanc maxime fuisse causam erroris repperi: quod insciens conabar de morphologia atque syntaxi minime loqui.  Cum tot discipulos coram habes qui flocci faciunt...  Sed de hac re alibi.  Hic etiam error est, puto: pessimis indulgere non modo bonis nocuit, sed ipsi mali nihil proficiunt.