Uriel da Costa
’Exemplar humanae vitae’ heri relegebam, quod Uriel da Costa de vita sua paulo prius conscripsit quam sibi mortem conscisceret. Novistine opusculum? Aptissimum non est ad animum reficiendum, immo capax contristandi scurras bis duodecim. In Lusitania natus, educatus judaea religione, hanc prius reliquit, solum deinde natale, atque Amstelodami vivens cultus civiles et ritus hebraicos per vices coluit et respuit, admissus vicissim et excommunicatus e gente judaea ibi colente et, quod gravissimum ei foret, ab ipsius rejectus familia, sola matris exceptione.
Quae species hominis fuerit Uriel da Costa? Cur non tacuit, quod ei potissimum fuisset? Cur in vultum phariseorum opiniones jacere decrevit legi Mosis contrarias, quibus vix unus aut alter Amstelodamensium civium publice consentire potuerit? Ipse in libello de vita sua fatetur:
"Amici, utile quidem est, ut unus multis cedat, ne ab illis lanietur; sed non omne, quod utile est, pulchrum statim est. Pulchrum profecto non est cum ignominia discedere ac violentis et injustis trophaeum relinquere. Debetis igitur fateri virtutem esse laude dignam superbis resistere, quantum fieri possit, ne male facientes et utilitatem ex malitia capientes in dies magis superbiant."
’Quantum fieri potest’. A, quam pessime id perpenderit Da Costa, quod ipse facere posset! Animus non illi fuit optime temperatus ad molestias illius saeculi ferendas. Hypocrisi caruit, qua opus ei fuisset, ut potentiam pharisaeorum toleraret; virtute caruit deinde, ut fortiter pateretur onus excommunicationis vel crudelitatem poenae in legem redeuntis. Demens a suis judicatus est: haec fuit intemperantiae culpa.
Quae sors nostro tempore tali homini contigisset? Esset nunc fortasse libertatis cogitandi assertor amabilis, etiam cum pagina in actis diurnis, vel minuta aliquot in televisione. At illo saeculo fuit, vulgi osor, a vulgo perosus et dilaniatus.
3 comentarios
Thersites -
Alter Gabriel, Cara Sandra, Albiac scilicet, bilinguem, pretiosam paravit editionem (D. e. Hiperión, Matriti 1985). In 'Exemplare', si memini, nulla de eorum quos dicis mentio invenitur. Sed non omnes annotationes perlegi...
Sandra Ramos -
Num scis an ille iudaeus conuersus primum, post marranus, ut quidam dicunt, etiam cabalista christianus fuerit? Hoc in opusculo, num Uriel da Costa facit mentionem nonnullam Iohannis Pici Mirandulae Comitis aut Iohannis Capnionis seu Reuchlin aut maxime cuiusdam Israelitae conuersi Pauli Ricii mihi maximi momenti?
Vale plurimum, amice dilectissime qui semper pretiosa humanarum uitarum exemplaria nobis afferas.
Ludovicus -
Vale.