Quantum mutatus ab illo!

Jam mensis totus decurrit patre mortuo.  Intus nonnunquam specto ne quid mutatum inveniam inscius; non me praeterit esse aliquid obitus parentum, atque ipse accessus nonnullos expertus sum inexspectati doloris.  Sed consistere in praesentia videor.  Immo aliud in quosdam vidi.  Praesertim amicus quidam, a me ex adulescentulo notus, tantam eversionem morum passus est post matrem mortuam ut omnes qui eum noveramus suspensi contemplaremur inter mutatum et morbosum.

Sedecim annos nati in eandem scholam conveneramus ac intimi celerrime facti sumus, adeo ut raro alter sine altero inveniremur.  Primas philosophicas nugas simul lusimus, primas incursiones politicas pariter commisimus (heros fuit tunc noster Salvator Allende), domesticas ac familiares tutelas, religionis in primis, una reliquimus, ego petulantior in hoc, qui eo tantum aberam a religione abicienda, quod ex me perplexus quaerebam, si religio mendacium foret, utrum tantissimum esse mendacium posset (tunc nondum intellegebam esse mendacia sine mendace posse).  Paucis, usque ad vigesimum tertium vel quartum aetatis nostrae annum inseparabiles fuimus.

Ad exsequias matris adfui, etsi jam tum diversi abieramus.  Nonnullos post annos, notitiae ad me allatae sunt illum esse valde mutatum, quod pro comperto habui cum primum longe colloqui cum eo potui: ad religionem reversus erat, et non ad qualecumque, sed ad illam popularem et superstitioni proximam quae matri fuit, non modo fide ac spe sed piissimis imaginibus caerimoniisque plenam.  Postea vero in peius iit.  Necessarii semper ejus mutationem cum matris morte conjunximus.

Num ego quoque regrediar ad fidem religiosissimi patris?  In praesentia, ut aio, non videtur.  Sed quis scit?  Nonne mutari possumus sine conscientia ipsius mutationis?  Sicut amicus ille dixit cum de sua eversione sumus locuti:  'Sed quae eversio?'