Basilii Grossman verba

E fabula 'Vita fatumque' vocata deprompta:

"Eo tempore inter stupendissima humani generis quae tunc patuerint haec eminuit: abjecta oboedientia. Factae sunt aliquando longissimae series hominum circa supplicii loca exspectantium, serieique et ordinis curam ipsae hostiae habebant. Fuerunt prudentes matres quae, consciae ab mane se usque ad multam noctem in ordine esse mansuros ut supplicium exspectarent, diemque longum aestuosumque sibi esse perferendum, filiis filiabusque dandos panes et aquae lagoenas attulerint. Plurima innocentium milia, se jam jam captum iri praesentientes, sarcinas ante parabant cum albis linteis et mappis, necessariisque valedicebant. Plurima hominum milia pro carcere habitarunt stativa gigantea, ab ipsis non modo erecta sed etiam custodita. Et non jam myriadum milia, ne myriades quidem miliorum myriadum, sed immanes hominum turbae ipsis oculis abjectae viderunt caedem et stragem innocentium."

Sed in fine hujus capituli (quinquagesimi prima partis nisi fallor: haec tunc interpretatus sum dum fabulam legerem, quasi scholasticum exercitium, et nunc edo inverecunde) nota est melioris spei:

"Genuinus libertatis amor est in homine irrefrenabilis; coerceri potest, sed non evelli. Tyrannis vim nequit deponere: si fecerit, periret. Perpetua, irrequieta vis, impudens vel personata, hoc est totalitarium fundamentum. Homo libertatem haud ultro rejecit. In hac conclusione lux fulget nostro saeculo, lux temporis futuri".