Lilium

Veterem amicam in via offendi quam per annos aliquot non videram; quod non raro, cum jam non in Aragonia habitet. Vitam Matriti agit, nupta, cum duobus liberis. "Bene valeas, Azucena", dixeram secedens. Sed Azucena (Hispanice 'lilium album') nomen illi non erat cum eam novissem: publice enim Josephina vocabatur. Praenomen autem displicebat, omnesque jubebat altero uti praenomine, a se invento, 'Azucena'. Quid aliud faceremus? Azucenam semper eam vocavimus: si in nomen proprium, quorsum jura habemus? (Nunc autem, mutatis legibus, Azucena nuncupatur et publice.)

Sed in verbo 'lilio' saepe claudico. Quem potius florem significat? Castellano sermone 'lirio' est vox ab illa Latina veniens ('lilium'), sed 'lirio' non modo lilium candidum ('azucena') sibi vult, sed etiam alios flores vocare potest, eos praesertim quos botanistae 'irides' nuncupant. In Pirenaeis nostris videri possunt, exempli gratia, et Iris xiphium et Iris germanica, sua splendida ostendentes violacea. Eos flores cunctuos nomen accipiunt 'lirios'. Hos 'lirios' autem (familia Iridaceae) multa condividere scimus cum 'azucenas' (familia Liliaceae): symmetriam trifidam, bulbos, cetera. Hispanine tantum eos confusimus?

Antiqui autem Romani, quibus de floribus loquebantur cum 'lilium' dicerent? Utrum de liliis candidis an de iridibus quibuscumque? De utrisque suspicor, etiam de aliis forsan, quos sine dubio scire ne quaeramus forte conveniat.

Sed jam incohata quaestione, quid de 'lys' vel 'lis' Borbonico? Estne lilium candidum vel iris vario colore? Meum Petit Robert aperio, qui sapienter me monet esse praecipue album illud Francogallicum 'lis'. Velut "Lilium in valle" Balzacianum: de hoc ego quoque amore tunc arsi, cum legeram puerulus.